Kripto para ticareti, iyiden iyiye hayatımızdaki yerini aldı. Yeni bir finansal alan olması, itibari paralardan daha farklı bir mantıkla çalışması, işin tecrübesizleri için acı tecrübe edinmelerine neden olmaktadır. Bu yazımızda kripto para alanına yeni giren yatırımcıların güvende kalmaları için önemli bilgilere yer vereceğiz. İşte hayat kurtarıcı bilgiler.
Kural 1: Cüzdan Adresini Kontrol Edin
Birçok kripto para yatırımcısı birden fazla borsada işlem yapar. Binance, Huobi, Gate.io, FTX vs. ve sürekli borsalar arasında bir transfer işlemi gerçekleşir. Aslında transfer işlemleri yapılırken genellikle borsaların sunduğu “kopyalama” özelliği kullanılır ancak zaman zaman bu ihmal edilerek direkt olarak cüzdan kodu manuel kopyalanır ve yapıştırılır. Sonrası ise “uğraş dur!”
Bunu yapmak yerine borsaların sunduğu “cüzdan adresi kopyala” özelliğini kullanmak, paranın yanlış bir hesaba transfer edilmesini ya da en kötüsü havuzda uzun süre beklemesini engeller.
Kural 2: Kripto Para Borsalarının Nasıl Kullanılacağını Öğrenin
Çoğu yeni yatırımcı, kulaktan dolma bilgilerle kripto para borsalarını kullanır. Yakın bir arkadaşından ya da sosyal medyada anlatıldığı kadarı ile borsaları kullanır. Bu kesinlikle zarar etmek için davetiye vermek gibi bir şeydir. Her borsanın kullanımı farklıdır. Mesela Binance nasıl kullanılır, Huobi spot işlem nasıl yapılır, Gate.io nasıl kullanılır, FTX nasıl kullanılır? gibi konuları araştırmanız gerekir.
Vadeli kripto para alım satımında dünyanın en büyük kripto para borsası konumunda olan FTX mesela, vadeli işlemlerde farklı özellikler sunar. Ya da Coinbase, diğer tüm borsalardan çok daha farklı bir mantık üzerinde işlem yapmayı sağlar. bu yüzden Coinbase nasıl kullanılır sorusuna ilişkin bir cevap bulmadan işlem yapmamanız daha sağlıklı yatırımlar yapmanıza yardımcı olur. Tabi bu sadece bir veya birkaç borsa ile sınırlı değil, tüm borsalar için geçerli bir durumdur.
Kural 3: Borsaların Tokenlerini Kullanın
Kripto para borsalarında komisyon oranları birbirinden farklıdır. Ancak kendi tokenlerine sahip olan borsaların genel olarak kullanıcılarına sundukları ortak bir özellik vardır. Bu da token sahibi olan kullanıcılarına uyguladıkları düşük komisyon ücretleridir.
Binance Coin (BNB), Gate.io borsasının GT Token’i, Huobi Global’in HT Tokeni, KuCoin’in KCS Token’i ve diğer borsaların kendilerine ait yerel kripto paralarının kullanılması, komisyon oranlarının düşmesini sağlamaktadır. Bir miktar yerel token alarak komisyon ücretlerinin token üzerinden kesilmesine izin vermek, kazancın daha yüksek olmasına yardımcı olur.
Kural 4: Referans Linki ile Kayıt Olun
İlk kulağa çalındığında “bu da neyin nesi, sırf üye çekmek için iş yapıyorlar” dediğimiz referans kodu aslında bu kadar kötü bir şey değil, aksine iyi bir şeydir. Binance referans kodu ile yüzde 10 özel indirim kodu ile kayıt olduğunuzda yapacağınız her işlemde komisyon indirimi kazanırsınız. Paranın büyüğü küçüğü olmaz, yatırdığınız, işlem yaptığınız her para için yüzde 10 düşük komisyon ödemeniz, totalde büyük rakamlara tekabül eder.
Referans linki ya da referans kodu ile kayıt olmanız size bir şey kaybettirmez aksine kazandırır. Ancak güvenilir referans kodu ile kayıt olmaya özen gösterin. Çünkü bazı referans kodları, söylendiği gibi komisyon oranı içermemektedir. Bunu anlamanın en kolay yolu, linke tıklayarak kayıt sayfasını açın, mutlaka bir yerde ne kadar indirim alacağınızı gösteren bir ibare göreceksiniz.
Kural 5: Kulaktan Dolma Bilgilerle Hareket Etmeyin
Kripto para yatırımına yeni başlayanların genel olarak düştükleri en büyük hatalardan biri bir arkadaşlarından ya da bir sohbet meclisinden duydukları bilgilerle hareket ederek alım satım yapmalarıdır. Bu da genellikle sonu iyi olmayan sonuçlara neden olmaktadır. Ya yatırdığı tüm parayı kaybetmesine ya da büyük zararlarla sonuçlanmasına…
Kulaktan dolma bilgilerle sadece kripto para alım-satımı değil, hiçbir iş yapılmaz. Mesela bir yerde bir mağaza açarken kaç defa düşünürsünüz? Mağazanın konumu iyi mi, yapacağınız iş gerçekten para kazandıran bir iş mi, satacağınız ürünlerin trendi nedir gibi soruları kendinize sormadan ya da araştırmadan karar vermezsiniz.
Kripto para alım satımı da aynı kurallara sahiptir. Bir coinin projesini bilmeden, sponsorlarının ve yatırımcılarının kimler olduğunu öğrenmeden, hangi borsalarda listelendiğini bilmede yatırım yapmak, Nasreddin Hoca’nın “ya tutarsa” hikayesine döner ki genellikle tutmuyor. Bu yüzden kulaktan dolma bilgilerle hareket etmeyin.
Kural 6: Temel ve Teknik Analizi Öğrenin
Yeni bir yatırım alanı olması, yeni yatırımcıların bilinçsizce hareket etmelerine neden olmaktadır. Her söylenen coine yatırım yapmak, her “sat, yoksa batarsın” diyenin sözüne itibar ederek zararda iken satış yapmak, “bu coin uçacak” sözlerine inanarak tası tarağı satıp yatırım yapmak sıkça karşılaştığımız durumların başında geliyor.
Aslında temel analiz ve teknik analiz öğrenilmesi çok zor konular değil. Kendi yatırımınızı kimseye danışmadan yapmanızı sağlayacak bu iki analiz yöntemi sayesinde kimseye muhtaç kalmadan yatırımınızı yapmanıza yardımcı olur.
Tabi tek başına bu iki analiz yöntemini bilmek kazanmak için yeterli değildir. Fakat en azından zararı minimuma, karı ise maksimuma çıkartmanıza yardımcı olacaktır.
Kural 7: Risk Analizini Öğrenin
Örneğin 1000 dolarlık bir coin aldınız, bunun ne kadarını kaybederseniz üzülürsünüz? Tabi ki 1 dolar bile kaybetmek üzer ama risk analizi böyle bir şey değildir. Her işte olduğu gibi kripto para yatırımında da risk analizi yapabilmek önemlidir.
Yine mesela 1000 dolarlık bir yatırım yaptınız, tabi yapmadan önce temel analiz, teknik analiz, grafik okumalarını gerçekleştirdiniz ve bir yön belirlediniz. Fakat tecrübe ile sabittir ki bazen grafikler boşa çıkar. Bu, her yatırımcının başına gelen olağan bir durumdur. Bu durumda nasıl davranmanız gerektiğini biliyorsanız problem yok ama FOMO’ya kapılıyorsanız “zarar kapıda” demektir.
Piyasanın ağı mı yoksa boğa sezonunda mı olduğu birçok etkeni inceleyerek belirlenebilir. Risk analizi yaparak satmak mı yoksa HODL yapmak mı mantıklı bunu iyi tespit etmeniz gerek ve bunu yaparken başkalarından fikir almak yerine kendi kararınızı kendiniz vermeniz çok daha etkili olacaktır.
Kural 8: Vadeli İşlemlerde Yüksek Kaldıraç Kullanmayın
Vadeli işlemler ya da diğer adıyla “kaldıraçlı işlem” kripto paralarda da artık kullanılan bir yöntemdir ve çoğu acemi yatırımcının batmasına neden olan bir işlem tipidir. Elbette kazancı iyi bir işlemdir ama yanlış bir işlemde tüm paranızı kaybetme riski ile karşı karşıya kalabileceğinizi unutmamanız gerekir.
“İlla da vadeli işlem yapacağım” diyorsanız, büyük kaldıraçlar kullanmayın. Maksimum kullanacağınız kaldıraç X3 olsun, yüksek kaldıraç kullanmak demek yüksek kazanç elde etmek demek değil, riskinizi büyütmek demektir.
Kural 9: Tüm Sermayenizle Yatırım Yapmayın
Elbette herkes para kazanmak ister, yatırım yapmak ister ama bilmediğiniz ya da en azından acemisi olduğunu bir alana bütün sermayeniz ile girmeyin. Öğrenmek için küçük yatırımlarla başlayın, işi öğrendikçe daha da yükseltebilirsiniz.
Sermayenizi doğru şekilde kullanmanız, hem yatırımlarınızın daha sağlıklı olmasını hem de kripto para ticaretinde kazanmanızı sağlar.
Kural 10: Borç Para ile Kripto Para Almayın
“Karlı bir iş” sözü herkesin kulağına güzel gelir ama kar etmek için var olan bir sermaye ile iş yapmak gerekir. Hele ki bilmediğiniz bir alan için borç para almak, kredi çekmek ya da kredi kartı kullanmak kesinlikle batış için “kurtuluş için son çıkış”ı bile bulamamaya neden olur.
Kripto para yatırımı, ülkemizde de dünyada da çok uzun bir döneme sahip bir alan değil. Bu yüzden bu işin uzmanı olarak tanımlanabilecek çok az insan var. Gelişmeye ve geliştirilmeye müsait bir alana borç para ile girmek, kredi alarak girmek ya da kredi kartı ile girmek kesinlikle batmaya neden olur.
