White Paper (teknik makale), bir kripto projesinin ürünlerini ve hedef kitlesini açıklayan ve projenin amacı ile ilgili net bilgileri veren bir bilgilendirme türüdür.
Her kripto paranın bir projesi vardır. Yatırımcılar yatırım kararı almadan önce özellikle uzun vadeli yatırım yaparken coin projesine mutlaka bakarlar. Kripto paraların ne olduğu, projelerin ve hedef kitlesinin kimler olduğunu farklı web sitelerinden ya da kripto blog sitelerinde bulabilirsiniz. Ancak bu bilgiler, zaman zaman gerçeğin dışına da çıkabilmektedir. Bu yüzden en sağlıklı bilgi, white paper sayfasından bulunur.
White paper, genellikle hedeflerine, tokenlerine ve ürün özelliklerine dair bilgiler içeren ve buna ek olarak projeden sorumlu ekip hakkında bilgilendirmelerin yer aldığı geniş bakış açısına sahip bilgiler içeren bir alandır.
White Paper Nedir, Ne İşe Yarar?
Kripto para alım-satımı, günlük trade etme ile sınırlı bir işlem değil. Aynı zamanda uzun vadeli yatırımların da yapıldığı bir alandır. Bir kripto para hakkında yatırım kararı alınmadan önce temel olarak incelenmesi gereken bazı ayrıntılar vardır. Bu ayrıntıların en temelinde ise White Paper gelir.
Yukarıda da belirttiğimiz gibi white paper, coin projesi ile ilgili bulunması gereken tüm ayrıntıları içerir. Hedef kitle, projenin amacı, ICO sonuçları gibi tüm içeriklere bu bölümden ulaşabilirsiniz.
White paper, coin projesinin resmi web sitesinde yer alır. Bir anlamda kurumsal yazı niteliğini taşıyan bu sayfa ile proje hakkında ulaşılmak istenen tüm bilgilere ulaşılır.
Her ne kadar kripto paraların geneli teknik makale bir kripto paraya veya token’a odaklanmış olsa da bazı projeler, daha farklı olarak merkezi olmayan finans (DeFi) platformu veya bir play-to-earn oyunu gibi farklı proje türlerine de dayanabilir.
Bir yatırımcı, yatırım yapmayı düşündüğü kripto projesi ile ilgili ayrıntılı bilgilere ulaşmadan karar vermez. White paper de tam olarak bu bilgilere ulaşmanın ana kaynağı olarak adlandırılabilir.
White paper, proje istatistiklerini, diyagramlar şeklinde temel verilere genel bir bakış açısı ile bakmayı sağlar. Buna ek olarak whitepaper üzerinde çalışan proje ekibinin yapısı, mevcut ve gelecekte nasıl bir kalkınma planlarını olduğu bilgilerin de detaylarına yer verilen bir alandır.
Örneğin “LUNC geleceği var mı?” gibi bir soru sorulduğunda, kripto uzmanlarının aslında temel olarak dayandıkları yer, LUNC white paper’ıdır. Çünkü yukarıda da ifade ettiğimiz gibi teknik bilgi içeren white paper, proje sorumluları, projenin destekleyicileri gibi önemli bilgilere de yer verir.
Bu da kriptodan anlayan ve bu alanda deneyim kazanmış bir uzmanada, kriptonun geleceği hakkında önemli bilgiler verir. Mesela yönetiminde olan kişilerin bilinmemesi, ya da kriptoloji alanına dair daha önce çalışmalarının olmaması, yatırımcı için önemli bir bilgidir ve böyle bir proje için zaman ve maddi bütçenin harcanmayacağını bilir.
Aynı şekilde örneğin BTC White Paper’ında BTC’nin gelecekteki hedeflerinden söz edilir ve buna karşı projenin destekleyicileri de belirlenir. Hatırlanacağı üzere Satoshi Nakamoto, ilk dönemlerde kripto alanındaki uzman kişilere projenin amacını anlattığı bir mail göndermişti. Bu mail, her ne kadar temel bilgileri verse de aslında dayandığı nokta yine whitepaper idi.
White Paper Güvenilir Kaynak mı?
Yatırımcıların White Paper’a bakarak karar almaları bir anlamda doğrudur. Ancak teknik bilgi içeren bu sayfanın düzenlemesinde uyulan herhangi bir resmi prosedür uygulanmaz. Dolayısıyla “dolandırıcılık amacı” ile kurulmuş bir proje için whitepaper incelenerek karar verilemez.
Optimal olarak teknik makale, projeyi ve hedeflerini net şekilde ve tarafsız bir bilgi içermelidir. Tabi ki proje sahipleri bunu kendileri oluşturdukları için herhangi birinin müdahale yetkisi bulunamaz. Bu yüzden whitepaper incelenirken, verilen bilgilerin ikna edici bir dil ile yazılıp yazılmadığına verilen teknik bilgilerin gerçeğe ne kadar uygun olduğuna bakılması gerekir.
Bazı dolandırıcılık amacı ile kurulan projelerde, genellikle whitepaperında verilen bilgiler de gerçeğe aykırı bilgilerdir. Bunlara dikkat ederek incelendiğinde, yatırım kararı almak için büyük ölçüde destek alınabilir.
Whitapaper ile ilgili bilinmesi ve dikkat edilmesi gereken bir diğer konu ise, White paperların lansman öncesinde yazılmasıdır. Bu da dikkatli olmayı gerektirir.
Örneğin çok iddialı bir kripto projesini inceliyor olabilirsiniz. Ancak lansmanında beklenen desteği almaması muhtemeldir. Bu nedenle whitepaper için %100 güvenilir bilgiler demek de doğru değildir.
White Paper’da Hangi Bilgileri Bulunur?
White Paper için özet olarak “proje amacı” da denilebilir. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi her kripto projesinin oluşturulmasının nedenleri vardır. Örneğin Ethereum Whitepaper’ında Elektronik nakitin tamamen eşler arası bir versiyonu, çevrimiçi ödemelerin bir finansal kurumdan geçmeden doğrudan bir taraftan diğerine gönderilmesine izin verir” ifadelerine yer verilmektedir.
Bu teknik bilgi incelendiğinde, aslında “Ethereum’ın amacı, merkezi olmayan uygulamalar oluşturmak için alternatif bir protokol oluşturmak” amacı ile kurulduğunu anlayabiliriz.
Bunun gibi her kripto projesinin amacı, White Paper’de yazar. Kullanıcılar bunu değerlendirdikten sonra karar verirler. Çünkü bazı projelerde yer alan bilgiler, hem kriptolojiye hem de insan aklına yatar iddialardan çok uzak olabilir.
Bazı kripto projeleri, belirli bir sorununun çözümlenmesi amacı ile oluşturulur. Örneğin BTT (BitTorrent) token projesi dosya paylaşımıdır. Günümüzde dosya paylaşımı, her internet kullanıcısı için önemlidir ve Bittorent’in bu kapsamda sunduğu ve hedeflediği projesi desteklenebilir bir ayrıntıdır. Yine bu bilgilere de BTT White Paper’ından ulaşabiliyoruz.
Yukarıda verdiğimiz iki örneği incelediğimizde aslında yatırım yapmadan önce kripto projesinin anlatıldığı whitepaper’ı ziyaret etmenin önemli olduğunu anlayabiliyoruz.
Huobi Global %10 komisyon indirimi
Bitcoin White Paper’ı
Bitcoin’in (BTC) piyasaya sürülmesinden bu yana binlerce yeni kripto projesi ortaya çıktı. Ve yukarıda da belirttiğimiz gibi her kripto projesinin bir whitepaper’ı bulunmaktadır.
Bitcoin projesini anlatan “Bitcoin: Eşler Arası Elektronik Nakit Sistemi” BTC whitepaper’ıdır. Bu sayfayı inceleyerek Bitcoin hakkında merak ettiğiniz ve projenin asıl amacının neler olduğunu, gelecekte nasıl bir yol izleyeceklerini, ekibindeki kişilerin statüleri gibi birçok bilgi bulunabilir.
Sonuç olarak; Bir kripto projesine yatırım yapılmadan önce ince eleyip sık dokunulması gerekir. Bunu yapabilmek için de sadece sosyal medya platformlarından ya da ilgili yerlerden verilen bilgilerle yetinilmemesi gerekir. En ayrıntılı ve doğru bilgilerin bulunduğu whitepaperların incelenmesi gerekir.
Tabi ki incelediğiniz proje ile ilgili bilgilerin doğruluğunu da araştırmanız gerekir. Az önce de belirttiğimiz gibi bazı projeler, tamamen dolandırıcılık amacı ile kurulduğu için şişirilmiş ve gerçeğe aykırı bilgiler içerebilir. Bu tip durumlarda dikkatli olunması gerekir.
