DeFi, merkeziyetsiz (decentralized) ve finans (finance) kelimelerinden oluşan DeFi, herhangi bir merkezi olmayan dijital finans sistemidir.
2020 yılında çıkmış olmasına rağmen yükselişine daha sonralarında değer katan DeFi sistemi için “geleceğin finans sistemi” deniyor. Bankalarla benzer ancak aykırı bir çalışma mantığına sahip olan DeFi sistemi, bankalardan yapılan işlemlerin bir merkez tarafından yönetilmesine karşın, herhangi bir şekilde kontrol edilmemesi temelleri üzerine kuruldu.
DeFi Sistemi Ne İşe Yarar?
Bankacılık sistemlerinde; kullanıcılar kredi çekebilirler ya da yatırım yapabilirler. Ancak yapılan her işlem bir merkez tarafından kontrol edilir. Para transferi, çekilen kredi ya da diğer tüm işlemler, merkezi bir otorite tarafından yönetilir ve denetilir. Bu da kripto dünyasının öncülerine göre “paranın mahremiyetini açığa çıkarma” olarak değerlendirilmektedir.
DeFi, tamamen merkeziyetsiz (hiçbir otorite tarafından denetlenmeyen) dijital bir finans sistemidir. Decentralized finance (DeFi)’ın amacı da bankalardan kullanılan ürünlerin aynı şekilde kullanılmasını sağlamak ancak bunları yaparken herhangi bir otorite tarafından denetlenmesini engellemektir.
DeFi’nin Geleceği Var mı?
Modern anlamda ilk banka 1609‘da Hollanda’da Amsterdam Bankası “ilk banka” olarak bilinir. Bankacılık sistemi, o tarihten bu yana kullanılmaya devam ediyor.
Bankacılık sistemlerinde, kullanıcılar; ihtiyaçları olan parayı (kredi) çekerler, alışveriş yapmak için kredi kartı kullanırlar ya da ticaret yapmak için çek kullanırlar. Ancak, kullanıcıları ilk tarihten bu yana bankacılık sistemini kullanırken birçok zorlukla karşılaşırlar.
Örneğin kredi almak için istenen bir sürü evrak, ya da para harcanırken takip edilmesi gibi para mahremiyetine halel getiren durumlar, bankacılık sisteminin zorlukları olarak değerlendirilebilir.
Kripto paraların ilki Bitcoin’in kuruluş amacına baktığımızda; herhangi bir bankacılık merkezine bağlı kalmadan Bitcoin aracılığı ile transfer, yatırım yapma gibi amaçlar doğrultusunda kuruldu.
Fakat Bitcoin, her ne kadar bu temel üzerine kurulmuş olsa da amacı bankacılık sistemini tamamen bitirmek olmadı ve bu yönde de zaten atılan bir adımdan söz edemeyiz.
2020 yılında kripto para dünyasına yeni bir soluk getiren DeFi sistemi ise Bitcoin’in yapmak istediğini hayata geçiren bir sistem olarak hayata geçti.
Bankacılık sistemlerinin sunduğu hizmetleri aynı şekilde kendi ağına bağlı kripto paralar üzerinden gerçekleştirmeyi hedefleyen DeFi sistemi, tüm bunları sağlamanın yanında yapılan işlemlerin bir merkezi otorite tarafından denetlenmesini de engelliyor.
Peki, geleceği olur mu?
Kripto dünyasında olanlar için kripto dünyası büyük bir alanda kullanılabilecek bir değerdir. İşe, kripto para yatırımcıları ve kullanıcılarının penceresinden bakıldığında, DeFi sisteminin tamamen hayata geçirilmesi gerekir.
Ancak kripto para kullanıcılarının karşısından küçümsenmeyecek kadar geleneksel bankacılık sistemini tasvip edenlerin sayısının da çok fazla olduğunu söylemek gerekir.
Buna göre değerlendirme yapılacak olursa, bankacılık sisteminin tamamen ortadan kalkması ya da DeFi sistemine entegre edilmeleri, uzun zamanlar alacak.
DeFi Sisteminin Avantajları Nelerdir?
DeFi sistemi, bankacılık sistemine alternatif olarak geliştirilmiş bir sistemdir. Bunun için birçok avantajının olduğundan söz edebiliriz.
Örneğin bankalardan kredi kullanmak ya da para transferi yapmak için bir ödeme istenir. Kredilerde dosya masrafı, sigorta vs. gibi işlemlerin bedelleri ile transfer işlemlerinde kesilen komisyon ücretleri, kullanıcılar açısından dezavantajdır.
DeFi sisteminde ise transfer ücretleri göz önüne alındığında çok düşük rakamların karşımıza çıktığını görebiliyoruz. 10 bine yakın kripto parayı içinde barındıran DeFi sisteminde transfer ücretlerine baktığımızda, banka komisyon kesintilerine göre çok daha düşük olduğunu kolaylıkla görebiliriz.
DeFi sistemi, evrensel bir sistemdir. Bankacılık sisteminde ise “evrensellik” kavramına pek yer verilmez. Bir ülkeden başka bir ülkeye banka üzerinden para transferi yapıldığında, zaman, komisyon ücretleri gibi birçok zorluk karşımıza çıkar.
DeFi sistemi ise evrenseldir. Bu da hem hızlı bir şekilde para transferinin yapılmasını sağlar hem de çok daha düşük komisyon ödemeleri ile transfer yapılmasını sağlar.
Bankalar, kullanıcının parasını hesabında tutar ve bunu “teminat” olarak kullanırlar. Bu da yine bankacılık sisteminin zorluklarından bir diğeridir.
DeFi sisteminde ise parayı teminat amacı ile tutma ya da kişinin rızası olmadığı halde “faiz” işletmesinde kullanmak gibi bir durum söz konusu değildir. Bu da yine DeFi sisteminin avantajları arasında değerlendirilebilir.
Bankacılık sisteminde paranızı bir işe yatırmak istediğinizde “yatırım danışmanları” devreye girer ve ister istemez para sahibi, yatırım danışmanına göre hareket etmek zorunda kalır.
DeFi sisteminde ise birilerine bağlı kalmaya gerek yoktur. Kullanıcı, bir işlem yaparken kendi değerlendirmesini yapar, yatırım yapacağı alanı kendi belirler. Yani herhangi bir yatırım danışmanına ihtiyaç duymadan işlemlerini kolaylıkla gerçekleştirir.
DeFi Sisteminin Dezavantajları Nelerdir?
DeFi sisteminin avantajları olduğu gibi dezavantajları da var. Bunlar da değinmek, sisteme girmek isteyenler için hap niteliğinde bilgi olacaktır.
DeFi sistemi, henüz olgunlaşmış bir sistem değil. Yani herhangi bir yasallığı ya da devletlerin desteklediği bir sistem değil. Bu da sistemin en büyük dezavantajlarından biridir.
Sistem, tamamen merkeziyetsiz olduğu için yasadışı işlerde, kara para aklama ve terörü finanse etme gibi durumlar için de kullanılabilir. Bu da yine DeFi sisteminin dezavantajları arasında değerlendirilebilecek bir durumdur.
Bankacılık sistemi, yukarıda da belirttiğimiz gibi 1609 yılında temelleri atılan bir sistemdir. 413 yıllık bir sistem ile 2 yıllık bir sistemi karşılaştırdığımızda elbette tam olarak güvenin olmadığını açık bir şekilde belirtmek gerekir.
Buna ek olarak geleneksel bankacılık sistemini kullanan kişilerin sayısı DeFi sistemini kullanan kişi sayısından çok daha yüksektir. Bu da yine her alanda bir alıcı bulmayı güç hale getirir.
Ülkemizde de herkesin kripto paralarla ilgili olduğunu söyleyemeyiz. Ek olarak yaşanan bazı dolandırıcılık vakaları yüzünden kripto dünyasına karşı olumsuz düşüncelerin bile hakim olduğunu söylememiz gerekir.
Durum böyle olunca DeFi sisteminin kullanıcı sayısı çok daha azdır. Bu da yine sistemin dezavantajları arasında değerlendirilmelidir.
DeFi Momentumu
Yeni bir sistem olmasına karşı dünyanın her yerinden DeFi sistemine katkı sağlayan yeni girişimcilerin olduğunu söylememiz gerekiyor.
DeFi sözleşmelerinde kilitlenen toplam değerin Mayıs 2020’de yaklaşık 1 milyar dolardan Mayıs 2021’de 88 milyar doların üzerine çıkmasının bir nedenidir.
DeFi koinlerinin piyasa değeri aynı ay içinde 140 milyar doları aştı ve ödenmemiş DeFi kredilerinin toplam değeri neredeyse 10 milyar dolar olarak hesaplanıyor. Bu da kısa sürede olmasa da ilerleyen dönemlerde DeFi sisteminin oturabileceğini gösteren bir ayrıntıdır.
Sonuç olarak; DeFi sisteminin “şuan için” bir emekleme aşamasında olduğunu kabul etmek gerekir. Fakat buna karşın yüzlerce DeFi dApp olduğunu da belirtmek gerekir.
Gelecekte DeFi sisteminin oturmaması için aslında geçerli bir neden yok. Ancak dünya ekonomisi nasıl işler, bankacılık sistemi, DeFi sistemine karşı ciddi bir savaş açar mı ya da sisteme entegre mi olur, bunların tamamını zaman gösterecektir.
SSS
DeFi nedir, ne işe yarar?
DeFi, merkeziyetsizlik ilkesi üzerine kurulmuş, dijital finans alanı olarak tanımlanır. Bankalarda kullanılan tüm ürünlerin sistemde kullanılabilir olması hedeflenmektedir.
DeFi coinler ne demek?
DeFi, merkeziyetsiz finansal sistemi olarak adlandırılır. DeFi coinler ise sistem destek vermek amacıyla kurulan kripto paralardır. Sistemin en önemli coinleri Uniswap (UNI), Sushiswap (SUSHI), NEAR Protocol (NEAR), Cardano (ADA) ve Aave (AAVE) defi coinleridir.
DeFi staking tehlikeli mi?
Borsalarda DeFi staking yapılabilmektedir. Yüksek APY sunsa da Binance, zincir üstü akıllı sözleşme güvenliği sorunlarından sorumlu olmadığı için yüksek risk söz konusu.
